Thiết kế, ý tưởng design
“Nhà dành cho cây”, một ngôi nhà điển hình với ngân sách eo hẹp khoảng 156.000 USD (~ 3.5 tỷ đồng VN), là một nỗ lực để thay đổi tình trạng này. Mục đích của dự án nhằm mang không gian xanh trở lại thành phố. Năm chiếc hộp bê tông được thiết kế như là “chậu” với cây xanh trồng trên đỉnh. Với lớp đất dày, những chậu cây này cũng có chức năng như một giải pháp giữ & thoát nước, từ đó, góp phần làm giảm nguy cơ lũ lụt trong thành phố khi ý tưởng được nhân rộng với số lượng lớn các ngôi nhà trong tương lai…”
Đó là
“House for Trees”, một công trình khác gây nhiều tiếng vang của KTS Võ Trọng Nghĩa, được nhiều báo chí trong nước trích lại. Nhưng thay vì nên có 1 cái nhìn khách quan, chuyên sâu… thì đa số báo chí cứ hễ thấy công trình của VTN là khen vống lên, chẳng biết đúng sai xấu đẹp. Cũng không lạ bởi vài năm gần đây anh Nghĩa đạt được khá nhiều giải thưởng quốc tế, đáng để tự hào. Qua đó, cũng là đề tài để báo chí khai thác.
Với cá nhân mình, với các công trình của VTN, có điểm mình thích, cũng có điểm không (nhưng có lẽ % không nhiều hơn… hehe…). Ví như công trình này, ngay từ đầu, khi xem được dự án này trên facebook một người anh, mình đã có những tranh luận với phản biện trái chiều. Và nếu có cho điểm thì mình chấm điểm 10 cho… chủ đầu tư vì dám bỏ tiền ra để cho KTS thiết kế một ngôi nhà như vậy. Ngày ấy, mình đã viết như thế này:
Trong một khuôn viên khá rộng (so với đất SG), thay vì gom công trình thành một khối để sự liên hệ giữa các phòng ốc được thuận tiện… thì tác giả lại chia nhỏ ra thành 5 khối tách biệt. Việc chia tách này có thể chấp nhận được nếu đó là 5 căn hộ riêng biệt trong cùng 1 khuôn viên (kiểu căn hộ gia đình dành cho các anh chị em sống cùng nhau trong 1 khu, nhưng vẫn tách biệt từng gia đình). Nhưng nếu đó là hình khối của 1 căn nhà, và các phòng ốc tách biệt nhau thì theo mình… cực kỳ bullshit.
Chưa muốn bàn tới cái đẹp vì nhận định về cái đẹp rất khó nói, mình chỉ cho rằng khi phân chia công trình ra từng khối nhỏ như vậy thì sự liên hệ giữa các phòng với nhau rất bất tiện. Có khối thì liên hệ với nhau bằng hành lang nối, có khối muốn liên hệ với nhau phải đi qua sân trống. Vậy trường hợp muốn đi từ phòng này sang phòng khác khi trời mưa thì như thế nào? Hay cho rằng hành lang rất ngắn, chạy vù qua cũng được hoặc đi kiếm cái dù? Nên nhớ với đặc điểm của TP. HCM chúng ta, thì mùa mưa chiếm đến 1/2 thời gian của năm.
Tiếp đó, bài viết nói rằng đây là một công trình với ý tưởng về cây xanh. Thực ra, để nói về cây xanh trong kiến trúc, chúng ta nên đề cập từ cái vĩ mô, từ qui hoạch tổng thể của đô thị trước. Trong cái qui hoạch ấy, nên bố trí đâu là khu ở, đâu là cây xanh, đâu là giao thông… Kể cả trong khuôn viên một căn nhà thì cây xanh cũng cần được thiết kế một cách hợp lí, đâu là công trình đâu là sân, đâu là chỗ trồng cây xanh. Ngay trong 1 công trình cũng vậy, việc bố trí cây ở đâu, loại gì, màu sắc ra sao cũng phải được cân nhắc để đạt được hiệu quả tối đa chứ không phải bố trí cây xanh chỉ để tạo nên 1 hình thức khác biệt.
Đưa một ngôi vườn với đa số cây cao lên sân thượng, chưa nói về kỹ thuật và hệ luỵ lâu dài: rễ cây ăn xuống mái, chống thấm, dột, rêu mốc, côn trùng… thì sự phi lí đã hiện ra trước mắt.
// Đưa toàn bộ cây xanh lên mái khiến mọi thứ quan trọng nhất phía dưới: không gian sống, sinh hoạt của con người thì lại không hề có 1 bóng cây.
// Hình khối quá nặng nề, khoảng cách giữa các khối khá gần, vật liệu thô ráp… sẽ tạo tâm lý ngột ngạt cho người sống trong đó.
// Tầm nhìn cực hạn chế bởi các khối nhà vươn cao. Ngồi trong sân thì chỉ thấy xung quanh đặc 4 mặt tường bê tông. Muốn ngắm cây thì phải nằm ngửa (hoặc ngước lên tối thiểu 60 độ).
// Thông thoáng? Bản thân các khối tạo nên những đường zig zag (nếu hình khối này nằm trong 1 nơi thoáng đãng như trên đồi, đồng vắng… thì còn chấp nhận được). Đằng này, nên nhớ khối nhà được xây trong khu dân cư, và xung quanh là nhà phố hộp, nên thay vì như mục đích đưa ra, chúng sẽ là tác nhân chắn gió đáng kể.
// Hơn nữa, kiểu hình khối thế này với hệ số an toàn trong XH Việt Nam là cực thấp. Dễ bị xâm nhập, nhiều góc ẩn nấp cho những kẻ có ý đồ xấu trong khi sự giao thông giữa các khối lại hoàn toàn lộ thiên.
Với những gì mình biết về VTN và những công trình của anh thì mình phỏng đoán rằng đây chỉ là 1 công trình kiểu ấn tượng (mà công trình Bình Thạnh House là 1 ví dụ khác) chứ không hướng đến thực tế cho người sử dụng (hoặc mình quan điểm thủ cựu như phái Modernism của các cụ ngày xưa).
Trong nghệ thuật nói chung hay trong kiến trúc nói riêng, rất cần sự khác biệt, phá cách. Tuy nhiên, kiến trúc là sự gắn kết kỹ thuật / mỹ thuật với con người. Nó khác hội hoạ hay điêu khắc ở chỗ đó. Anh không thể sáng tạo 1 cái quá đẹp, quá ấn tượng nhưng lại bất hợp lý, gây hại hoặc không thoải mái cho những người đang và sẽ sử dụng chúng. Nếu con người không thể sống, sinh hoạt và sử dụng kiến trúc thì cái đẹp sẽ trở thành vô nghĩa.
Đó là nhận định của mình 1 năm trước (
link). Hôm nay, nhân có vài hình ảnh của chính ngôi nhà này sau 1 năm + 1 bài phân tích chi tiết của thầy Hà Nhật Tân (KTS
Hà Nhật Tân) về việc đưa cây xanh lên mái, mình lại càng củng cố thêm nhận định của mình 1 năm trước là KHÔNG SAI!
Trích từ
https://thelensjourney.wordpress.com/2015/12/13/architectural-thinking-2/