Sản xuất trong xây dựng cơ bản gồm : xây dựng mới, cải tạo, mở rộng, và đổi mới kỹ thuật cho các công trình có mục đích sử dụng khác nhau nhằm phục vụ cho sản xuất, nâng cao điều kiện sống về vật chất cũng như tinh thần, tạo tiện nghi ngày càng cao cho con người
Tuy trong cùng ngành xây dựng , nhưng mỗi nhóm nghề tạo ra sản phẩm có mục đích sử dụng khác nhau nên người ta chia thành các nhóm nghề :
1. Chuyên ngành thủy lợi và thủy điện : xây dựng các công trình dùng sức nước phục vụ sản xuất nông ngư nghiệpvà các mục đích khác.Sản phẩm của xây dựng thủy lợi là hồ chứa nước,kênh dẫn nước, trạm bơm tưới tiêu nước. xây dựng thủy điện có sản phẩm là hồ chức nước, đập chắn nước, nhà máy thủy điện cung cấp điện năng
2.Chuyên ngành cảng, công trình biển : xây dựng cảng sông, cảng biển, các công trình ven sông, ven biểnâu thuyền, phục vụ giao thông thủy
3. Chuyên ngành cầu đường : xây dựng cầu, đường, hầm xuyên núi, hầm rộng trong núi làm nhà máy hoặc cho các mục đích khác , đường sắt, sân bay, cầu đường trong thành phố
4.Chuyên ngành dân dụng và công nghiệp : là lĩnh vực xây dựng khá phổ biến và đa dạng.Trong ngành xây dựng dân dụng lại có chuyên xây dựng nhà ở, chuyên xây dựng nhà công cộng. Mỗi loại nhà có những yêu cầu công nghệ khác nhaunên phải có chuyên môn được đào tạo riêng.Công trình nhà máy nhiệt điện rất khác với nhà máy hoá chất, nhà máy lọc dầu rất khác với nhà máy xi măng hoặc nhà máy sản xuất gạch. Do công nghệ khác nhau nên muốn thành thục tay nghề cần được dào tạo để có kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp riêng
5. Chuyên ngành xây dựng nông nghiệp : do đặc điểm của sản xuất nông nghiệp từ quá trình sản xuất đến cất giữ, bảo quản, chế biến sản phẩm nên xây dựng nông nghiệp cũng rất đa dạng. Trại chăn nuôi, cơ sở chế biến sữa khác rất xa nhà máy đường
6.Chuyên ngành cấp thoát nước đô thị : Xây dựng hệ thống cấp nước đô thị, khu dân cư cũng như hệ thống thoát và xử lý nước đã dùng, bảo đảm môi trường nước được sạch sẽ
7. Chuyên ngành môi trường : Xây dựng điều kiện bảo đảm môi trường sinh hoạt và sản xuất đô thị và khu dân cư; sản phẩm là cây xanh cho đô thị ngăn tiếng ồn, năn bụi, tạo môi trường vi khí hậu; thông gió trong các phân xưỡng sản xuất, trong rạp hát, vận chuyển thu gom rác, xử lý rác thải sinh hoạt và rác sản xuất . . .
Như vậy, sản phẩm xây dựng ở mỗi nhóm nghề đều có mục đích sử dụng rất khác nhau , điều nầy đòi hỏi phải hình thành những kiến thức và kỹ năng rất khác nhau ở từng chuyên ngành
Ngoài ra, nếu phân chia heo loại hình lao động, ngành xây dựng được phân chia như sau
1-Nhóm nghề quản lý trong sản xuất xây dựng : quản lý điều hành kinh doanh xây lắp, quản lý kỹ thuật, quản lý tài chính.Thường thì số lượng người quản lý chiếm từ 4% đến 7% tổng số người lao động chung trong xây lắp công trình
2-Nhóm nghề khảo sát, điều tra các nhân tố kỹ thuật xây dựng : bao gồm khảo sát địa hình (đo đạc hình thể mặt đất, lập bản đồ khu vực xây dựng) khảo sát địa chất công trình (khoan đào lòng đất nằm dưới công trình nghiên cứu địa chất, thủy văn , đo đạc chế độ và thành phần hoá học của nước, số liệu biến động của nước dưới đất . . .tính toán cấu trúc nền móng công trình.)
3-Nhóm nghề thiết kế công trình : thể hiện ý định xây dựng thành bản vẽ. Bao gồm :
-Thiết kế công nghệ : Dựa vào công nghệ sản xuất để lập nên bản vẽ, sô đồ của dây chuyền sản xuất, sử dụng, quản lý và điều hành công trình. Sơ đồ công nghệ nói lên tính khoa học , hợp lý, của công nghệ sản xuất, thể hiện tính thích ứng, hiệu quả kinh tế của công trình
-Thiết kế kiến trúc : Tạo nên mối liên hệ hài hoà giữa công năng sử dụng, hình thái và mối quan hệ giữa các thành phần của công trình, trong tổng thể dây chuyền công nghệ và hình dáng bên ngoài của công trình, bảo đảm sự tiện ích và mỹ quan
4-Nhóm nghề chế tạo và sản xuất vật liệu xây dựng : tạo ra cơ sở đầu tiên của nghề xây dựng , có nhiều nghề sản xuất vật liệu xây dựng như nhà máy bê tông, nhà máy làm gạch lát, gạch trang trí ,các nhà máy sản xuất thiết bị tiện nghi trong khu nhà bếp, nhà vệ sinh. . . Tuy nhiên, có những thứ vật liệu sử dụng trong công trình là kết quả của một nền công nghiệp khác như luyện cán thép, kim loại màu . . .Cũng có nhóm nghề sản xuất vật liệu chuyên cho ngành xây dựng nhưng đã tách thành công nghiệp riêng như các nhà máy xi măng. Nhà máy gạch nung, nhà máy gạch ép silicat cũng đang dần dần thành những ngành công nghiệp riêng.
1-LAO ÐỘNG trong xây dựng cơ bản là lao động có nghề nghiệp, làm theo định mức nhân công, được tổ chức theo khoa hcọc
2-VẬT LIỆU XÂY DỰNG có hai nhóm chính: nhóm vật liệu thiên nhiên và vật liệu nhân tạo .Theo chức năng sử dụng, vật liệu chia thành bốn nhóm: vật liệu dính kết, vật liệu xương cốt, vật liệu che phủ, vật liệu trang trí
3-CÔNG CỤ SẢN XUẤT chia ra : công cụ phụ trợ, công cụ chính,công cụ chuyên chở. Công cụ lại đa dạng, từ công cụ cầm tay thô sơ hoặc hiện đại đến những máy móc đồ sộ,cần cẩu có sức nâng đến hàng nghìn tấn, cao hàng chục mét, với xa dài chục mét
4-CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG phát triển theo hướng cơ giới hoá để nâng cao chất lượng công trình và hiệu quả kinh tế
5-SẢN PHẨM XÂY DỰNG là phương tiện cho các hoạt động sản xuất và dịch vụ khác: vỏ nhà máy để sản xuất công nghiệp ; cầu, đường là phương tiện của ngành giao thông ; đê đập là phương tiện của ngành thủy lợi . . .
Nhiều khi sản phẩm xây dựng còn là mục đích của sản xuất xã hội. Thí dụ như nhà ở. Nhà ở là phương tiện nghỉ ngơi sau lúc lao động, là phương tiện tái sản xuất sức lao động, nhưng nhà ở cũng là mục tiêu của con người, mong muốn có cuộc sống đàng hoàng hơn, dễ chịu hơn. Phân định sản phẩm nào là mục đích hoặc là phương tiện nhằm có chính sách đầu tư hiệu quả
6-ÐẶC ÐIỂM CỦA SẢN PHẨM XÂY DỰNG là chiếm diện rộng, vật liệu và phương tiện thi công phải chuyển từ nơi khác đến địa điểm xây dựng.Việc chiếm diện tích rộng còn làm cho việc bảo vệ, gìn giữ trong quá trình xây dựng khó khăn.Một đặc điểm nữa của sản phẩm xây dựng là thời gian hoàn thành sản phẩmthường kéo dài, xây dựng hàng năm, nhiều năm nên tác động của thời tiết, khí hậu làm tăng khó khăn. Thời gian kéo dài còn chịu những của những thay đổi của tổ chức, của con người, nhiều khi thay đổi chủ trương trong quá trình tạo ra sản phẩm xây dựng làm cho công trình "chấp vá" thiếu nhất quán, không đồng bộ. Sản phẩm xây dựng cũng đa dạng,nhiều hình thái khác nhau như nhà máy khác rất xa con đường, con đê hay hồ nước.Ngoài ra, sản phẩm xây dựng còn do nhiều người, có các chủng loại nghề nghiệp khác nhau tham gia nên nó có tính phức hợp. Hoạt động tổ chức xây dựng đòi hỏi phải có trình độ tổ chức khoa học cao
1.Yêu cầu về tri thức
Tùy thuộc phạm vi chuyên ngành và vị trí lao động , tối thiều cần có trình độ THCS , với kiến thức khá tốt về toán , Có hiểu biết chuyên môn cụ thể của nghề mình
2.Yêu cầu về kỹ năng
Có kỹ năng lao động chân tay , thao tác tư duy tốt và luôn có ý thức cao trong việc chấp hành tổ chức kỹ luật
Những người mắc các bệnh sau đây không phù hợp nghề : lao phổi, hen suyển, hẹp van tim, rối loạn sắc giác, thấp khớp . . .
Tuy trong cùng ngành xây dựng , nhưng mỗi nhóm nghề tạo ra sản phẩm có mục đích sử dụng khác nhau nên người ta chia thành các nhóm nghề :
1. Chuyên ngành thủy lợi và thủy điện : xây dựng các công trình dùng sức nước phục vụ sản xuất nông ngư nghiệpvà các mục đích khác.Sản phẩm của xây dựng thủy lợi là hồ chứa nước,kênh dẫn nước, trạm bơm tưới tiêu nước. xây dựng thủy điện có sản phẩm là hồ chức nước, đập chắn nước, nhà máy thủy điện cung cấp điện năng
2.Chuyên ngành cảng, công trình biển : xây dựng cảng sông, cảng biển, các công trình ven sông, ven biểnâu thuyền, phục vụ giao thông thủy
3. Chuyên ngành cầu đường : xây dựng cầu, đường, hầm xuyên núi, hầm rộng trong núi làm nhà máy hoặc cho các mục đích khác , đường sắt, sân bay, cầu đường trong thành phố
4.Chuyên ngành dân dụng và công nghiệp : là lĩnh vực xây dựng khá phổ biến và đa dạng.Trong ngành xây dựng dân dụng lại có chuyên xây dựng nhà ở, chuyên xây dựng nhà công cộng. Mỗi loại nhà có những yêu cầu công nghệ khác nhaunên phải có chuyên môn được đào tạo riêng.Công trình nhà máy nhiệt điện rất khác với nhà máy hoá chất, nhà máy lọc dầu rất khác với nhà máy xi măng hoặc nhà máy sản xuất gạch. Do công nghệ khác nhau nên muốn thành thục tay nghề cần được dào tạo để có kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp riêng
5. Chuyên ngành xây dựng nông nghiệp : do đặc điểm của sản xuất nông nghiệp từ quá trình sản xuất đến cất giữ, bảo quản, chế biến sản phẩm nên xây dựng nông nghiệp cũng rất đa dạng. Trại chăn nuôi, cơ sở chế biến sữa khác rất xa nhà máy đường
6.Chuyên ngành cấp thoát nước đô thị : Xây dựng hệ thống cấp nước đô thị, khu dân cư cũng như hệ thống thoát và xử lý nước đã dùng, bảo đảm môi trường nước được sạch sẽ
7. Chuyên ngành môi trường : Xây dựng điều kiện bảo đảm môi trường sinh hoạt và sản xuất đô thị và khu dân cư; sản phẩm là cây xanh cho đô thị ngăn tiếng ồn, năn bụi, tạo môi trường vi khí hậu; thông gió trong các phân xưỡng sản xuất, trong rạp hát, vận chuyển thu gom rác, xử lý rác thải sinh hoạt và rác sản xuất . . .
Như vậy, sản phẩm xây dựng ở mỗi nhóm nghề đều có mục đích sử dụng rất khác nhau , điều nầy đòi hỏi phải hình thành những kiến thức và kỹ năng rất khác nhau ở từng chuyên ngành
Ngoài ra, nếu phân chia heo loại hình lao động, ngành xây dựng được phân chia như sau
1-Nhóm nghề quản lý trong sản xuất xây dựng : quản lý điều hành kinh doanh xây lắp, quản lý kỹ thuật, quản lý tài chính.Thường thì số lượng người quản lý chiếm từ 4% đến 7% tổng số người lao động chung trong xây lắp công trình
2-Nhóm nghề khảo sát, điều tra các nhân tố kỹ thuật xây dựng : bao gồm khảo sát địa hình (đo đạc hình thể mặt đất, lập bản đồ khu vực xây dựng) khảo sát địa chất công trình (khoan đào lòng đất nằm dưới công trình nghiên cứu địa chất, thủy văn , đo đạc chế độ và thành phần hoá học của nước, số liệu biến động của nước dưới đất . . .tính toán cấu trúc nền móng công trình.)
3-Nhóm nghề thiết kế công trình : thể hiện ý định xây dựng thành bản vẽ. Bao gồm :
-Thiết kế công nghệ : Dựa vào công nghệ sản xuất để lập nên bản vẽ, sô đồ của dây chuyền sản xuất, sử dụng, quản lý và điều hành công trình. Sơ đồ công nghệ nói lên tính khoa học , hợp lý, của công nghệ sản xuất, thể hiện tính thích ứng, hiệu quả kinh tế của công trình
-Thiết kế kiến trúc : Tạo nên mối liên hệ hài hoà giữa công năng sử dụng, hình thái và mối quan hệ giữa các thành phần của công trình, trong tổng thể dây chuyền công nghệ và hình dáng bên ngoài của công trình, bảo đảm sự tiện ích và mỹ quan
4-Nhóm nghề chế tạo và sản xuất vật liệu xây dựng : tạo ra cơ sở đầu tiên của nghề xây dựng , có nhiều nghề sản xuất vật liệu xây dựng như nhà máy bê tông, nhà máy làm gạch lát, gạch trang trí ,các nhà máy sản xuất thiết bị tiện nghi trong khu nhà bếp, nhà vệ sinh. . . Tuy nhiên, có những thứ vật liệu sử dụng trong công trình là kết quả của một nền công nghiệp khác như luyện cán thép, kim loại màu . . .Cũng có nhóm nghề sản xuất vật liệu chuyên cho ngành xây dựng nhưng đã tách thành công nghiệp riêng như các nhà máy xi măng. Nhà máy gạch nung, nhà máy gạch ép silicat cũng đang dần dần thành những ngành công nghiệp riêng.
ÐẶC ÐIỂM CƠ BẢN CỦA NGHỀ
1-LAO ÐỘNG trong xây dựng cơ bản là lao động có nghề nghiệp, làm theo định mức nhân công, được tổ chức theo khoa hcọc
2-VẬT LIỆU XÂY DỰNG có hai nhóm chính: nhóm vật liệu thiên nhiên và vật liệu nhân tạo .Theo chức năng sử dụng, vật liệu chia thành bốn nhóm: vật liệu dính kết, vật liệu xương cốt, vật liệu che phủ, vật liệu trang trí
3-CÔNG CỤ SẢN XUẤT chia ra : công cụ phụ trợ, công cụ chính,công cụ chuyên chở. Công cụ lại đa dạng, từ công cụ cầm tay thô sơ hoặc hiện đại đến những máy móc đồ sộ,cần cẩu có sức nâng đến hàng nghìn tấn, cao hàng chục mét, với xa dài chục mét
4-CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG phát triển theo hướng cơ giới hoá để nâng cao chất lượng công trình và hiệu quả kinh tế
5-SẢN PHẨM XÂY DỰNG là phương tiện cho các hoạt động sản xuất và dịch vụ khác: vỏ nhà máy để sản xuất công nghiệp ; cầu, đường là phương tiện của ngành giao thông ; đê đập là phương tiện của ngành thủy lợi . . .
Nhiều khi sản phẩm xây dựng còn là mục đích của sản xuất xã hội. Thí dụ như nhà ở. Nhà ở là phương tiện nghỉ ngơi sau lúc lao động, là phương tiện tái sản xuất sức lao động, nhưng nhà ở cũng là mục tiêu của con người, mong muốn có cuộc sống đàng hoàng hơn, dễ chịu hơn. Phân định sản phẩm nào là mục đích hoặc là phương tiện nhằm có chính sách đầu tư hiệu quả
6-ÐẶC ÐIỂM CỦA SẢN PHẨM XÂY DỰNG là chiếm diện rộng, vật liệu và phương tiện thi công phải chuyển từ nơi khác đến địa điểm xây dựng.Việc chiếm diện tích rộng còn làm cho việc bảo vệ, gìn giữ trong quá trình xây dựng khó khăn.Một đặc điểm nữa của sản phẩm xây dựng là thời gian hoàn thành sản phẩmthường kéo dài, xây dựng hàng năm, nhiều năm nên tác động của thời tiết, khí hậu làm tăng khó khăn. Thời gian kéo dài còn chịu những của những thay đổi của tổ chức, của con người, nhiều khi thay đổi chủ trương trong quá trình tạo ra sản phẩm xây dựng làm cho công trình "chấp vá" thiếu nhất quán, không đồng bộ. Sản phẩm xây dựng cũng đa dạng,nhiều hình thái khác nhau như nhà máy khác rất xa con đường, con đê hay hồ nước.Ngoài ra, sản phẩm xây dựng còn do nhiều người, có các chủng loại nghề nghiệp khác nhau tham gia nên nó có tính phức hợp. Hoạt động tổ chức xây dựng đòi hỏi phải có trình độ tổ chức khoa học cao
NHỮNG YÊU CẦU CỦA NGHỀ
1.Yêu cầu về tri thức
Tùy thuộc phạm vi chuyên ngành và vị trí lao động , tối thiều cần có trình độ THCS , với kiến thức khá tốt về toán , Có hiểu biết chuyên môn cụ thể của nghề mình
2.Yêu cầu về kỹ năng
Có kỹ năng lao động chân tay , thao tác tư duy tốt và luôn có ý thức cao trong việc chấp hành tổ chức kỹ luật
CHỐNG CHỈ ÐỊNH TRONG NGHỀ
Những người mắc các bệnh sau đây không phù hợp nghề : lao phổi, hen suyển, hẹp van tim, rối loạn sắc giác, thấp khớp . . .