Hôm nay đọc được bài báo về Hoa Vĩ - Huawei thấy khá hay (bỏ qua yếu tố chính trị) , xin trích ra những yếu tố liên quan đến chủ đề này.
Christopher Balding and Donald Clarke have published a paper with interesting details of Huawei’s ownership. They confirm that the profits not reinvested are distributed among the employees. “The Huawei operating company is 100% owned by a holding company, which is in turn approximately 1% owned...
huaweireport.com
As Huawei has come under increasing scrutiny over the last several months, the question of who really owns and controls it has come to the fore. Huawei calls it
papers.ssrn.com
Huawei do công đoàn sở hữu tới gần 99%, khiến nhiều người liên tưởng đến sự kiểm soát của chính phủ và quân đội Trung Quốc. Về phần mình, Huawei phủ nhận quan điểm này và khẳng định mình là doanh nghiệp hoàn toàn do người lao động làm chủ. Thực tế, cơ cấu cổ đông của Huawei rất giống với các...
vietnambiz.vn
Huawei Technologies là công ty con của Huawei Investment & Holding Co. Huawei Investment lại do CEO Nhậm Chính Phi sở hữu 1,01% vốn, công đoàn Huawei sở hữu 98,99% còn lại.
Đây chính là điểm kì lạ nhất trong cơ cấu cổ đông của Huawei. Khác với các doanh nghiệp lớn khác tại Trung Quốc – hay thậm chí là trên cả thế giới, Huawei từ lâu đã quảng bá hình ảnh của mình như là một doanh nghiệp do những người đã hoặc đang làm việc tại công ty làm chủ.
Nhân viên của Huawei sở hữu công ty thông qua chương trình ESOP được triển khai từ những ngày đầu thành lập. Đến cuối năm 2018, Huawei có 96.768 nhân viên kiêm cổ đông. Công ty cũng khẳng định rằng:
Bất kì ai muốn mua cổ phần của Huawei đều phải làm việc tại đây. Nói cách khác, vốn điều lệ của Huawei là do người lao động sở hữu 100%.
Huawei không thể đăng kí hàng chục nghìn nhân viên-cổ đông do con số này là quá lớn. Theo Luật Doanh nghiệp của Trung Quốc, một công ty trách nhệm hữu hạn chỉ đăng kí tối đa 50 cổ đông, một công ty cổ phần không niêm yết có thể đăng kí tối đa 200 cổ đông.
Huawei là một công ty trách nhiệm hữu hạn và do vây, công đoàn đóng vai trò là một nền tảng trung gian cho phép người lao động sở hữu cổ phần của công ty.
Việc công đoàn đăng kí với tư cách một cổ đông không phải là quá hiếm gặp. Theo điều khoản của Chương trình Quyền chọn Cổ phiếu cho Người lao động Thẩm Quyến, được chính quyền thành phố ban hành năm 2001, cổ phần thuộc sở hữu của nhân viên có thể được đăng kí và nắm giữ dưới tên của công đoàn. Một số doanh nghiệp có trụ sở tại Thẩm Quyến như Ping An và Vanke đều áp dụng cơ cấu cổ đông này trong những năm đầu thành lập.
Theo báo cáo thường niên của Huawei, đại hội cổ đông của công ty có sự tham gia của hai cổ đông là công đoàn và nhà sáng lập Nhậm Chính Phi. Công đoàn không có quyền tham gia vào hoạt động kinh doanh hàng ngày của Huawei,
Ủy ban Đại diện lại là cơ quan có quyền lực cao nhất. Ủy ban này được thành lập để đại diện cho cổ đông-nhân viên thực hiện quyền làm chủ công ty.
Các thành viên của Ủy ban này được các cổ đông-nhân viên bầu ra theo cơ chế 1 cổ phần có 1 phiếu bầu.
Theo website của Huawei, hiện nay Ủy ban này có 115 thành viên và tham gia trực tiếp vào việc đưa ra nhiều quyết định kinh doanh. Ủy ban cũng bầu ra 17 thành viên Hội đồng quản trị của Huawei theo cơ chế 1 người có 1 phiếu bầu. 17 thành viên này bao gồm 1 Chủ tịch và 4 phó chủ tịch. Các phó Chủ tịch này luân phiên nhau giữ vị trí Chủ tịch.
Năm 2018, Ủy ban Đại diện của Huawei tổ chức hai cuộc họp để quyết định các vấn đề quan trọng như phân phối lợi nhuận, tăng vốn, các qui chế quản trị, ...
Ngoài 1,01% vốn cổ phần trực tiếp sở hữu, CEO Nhậm Chính Phi còn đang sở hữu 0,13% vốn thông qua chương trình ESOP của công ty. Như vậy, tỉ lệ sở hữu chung của ông là 1,14%, giúp ông trở thành cổ đông cá nhân lớn nhất của công ty.
Bộ Qui tắc quản trị của Huawei cho phép ông Nhậm có quyền phủ quyết các vấn đề liên quan đến tăng vốn, điều chỉnh cơ cấu vốn, sửa đổi các qui tắc quản trị lớn của công ty hay đề cử ứng viên vào HĐQT và Ban Kiểm soát. Đại diện Huawei cho biết ông Nhậm sẽ không sử dụng quyền phủ quyết của mình trừ khi thực sự cần thiết.
Việc toàn bộ cổ đông của Huawei đồng thời là những người làm việc tại công ty là một điểm rất đặc biệt. Nhiều công ty cũng có chương trình phát hành cổ phiếu ESOP cho cán bộ nhân viên, tuy nhiên tỉ lệ cổ phiếu ESOP trên vốn điều lệ của công ty thường rất nhỏ, nhiều khi chỉ 1-2%. Riêng Huawei lại lựa chọn thành phần cổ đông chỉ bao gồm những người làm việc tại công ty, nói cách khác người lao động sở hữu công ty 100%.
Cơ cấu cổ đông này có nét tương đồng với các doanh nghiệp hợp tác xã (co-op) trên thế giới. Tại Vương Quốc Anh có 7.226 hợp tác xã độc lập, mang về doanh thu 36,1 tỉ bảng Anh trong năm 2018, tăng 700 triệu bảng so với năm 2017. Số lượng hội viên hợp tác xã lên tới 13,1 triệu người, tương đương 1/5 dân số toàn Vương quốc Anh. Trên khắp thế giới, số lượng hợp tác xã lên tới con số 3 triệu.
Các doanh nghiệp này có qui mô lớn nhỏ rất khác nhau nhưng có chung đặc điểm là người lao động đồng thời là cổ đông sở hữu 100% doanh nghiệp.
Chẳng hạn, Tập đoàn Hợp tác xã Mondragon ở phía bắc Tây Ban Nha
có hơn 80.000 nhân viên kiêm cổ đông làm việc tại 266 công ty con và chi nhánh, tạo ra 12 tỉ euro doanh thu mỗi năm và là một trong những tập đoàn lớn nhất Tây Ban Nha. Mondragon hiện hoạt động trong 4 lĩnh vực chính bao gồm tài chính-ngân hàng, sản xuất công nghiệp, bán lẻ và giáo dục. Các quyết định sản xuất kinh doanh thường được quyết định bằng thảo luận công khai của người lao động trong chi nhánh, công ty con. Thành viên trong ban giám đốc công ty được người lao động bầu ra theo thể thức mỗi người có một phiếu bầu ngang nhau, không phải người nào có nhiều cổ phần thì có nhiều phiếu bầu như tại các doanh nghiệp tư bản.
Tại thủ đô London của Anh có một doanh nghiệp hợp tác xã có tên Suma Wholefood chuyên bán đồ ăn chay. Thành lập năm 1977, đến nay Suma đã có 42 năm phát triển. Ngoài việc tất cả cổ đông đều là nhân viên, ở Suma còn có những đặc điểm kì lạ hơn nữa như:
- Suma không có CEO, không có Hội đồng quản trị hay Ban Tổng Giám đốc ra lệnh cho nhân viên
- Tất cả các quyết định lớn đều được toàn thể nhân viên kiêm cổ đông họp bàn và biểu quyết công khai theo cơ chế 1 người có 1 phiếu bầu.
- Người lao động luân phiên đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau và thành thạo nhiều kĩ năng công việc
- Mọi người lao động tại Suma nhận cùng một mức lương duy nhất, năm 2018 là 15,6 bảng Anh/giờ (khoảng 480.000 đồng/giờ)
Tuy "cào bằng" lương thưởng và không có lãnh đạo cố định như vậy nhưng Suma vẫn tồn tại được trong 42 năm qua và đạt được nhiều thành tự đáng nể. Năm 2014, Suma được vinh danh là doanh nghiệp hợp tác xã của năm. Năm 2015, Suma có 166 nhân viên kiêm cổ đông tạo ra doanh thu 40 triệu bảng Anh. Năm 2017 Suma đạt doanh thu 48 triệu bảng Anh (gần 1.500 tỉ đồng) và vinh dự nhận giải thưởng của Nữ hoàng Anh cho doanh nghiệp xuất sắc trong lĩnh vực thương mại quốc tế - giải thưởng cao quý nhất của nước Anh cho doanh nghiệp.
Quay lại với Huawei, có thể thấy giữa Huawei và các doanh nghiệp hợp tác xã nêu trên có hai điểm chung như:
toàn bộ cổ đông đều là nhân viên, lãnh đạo doanh nghiệp đều do các nhân viên kiêm cổ đông bầu ra. Tuy nhiên Huawei cũng có nhiều điểm khác biệt như: việc bầu cử Ủy ban Đại diện tại Huawei vẫn được thực hiện theo cơ chế 1 cổ phần có 1 phiếu bầu thay vì 1 người có 1 phiếu bầu, vai trò của một cá nhân CEO Nhậm Chính Phi quá lớn - có thể phủ quyết ý kiến của cả tập thể, ... đây là hướng đi hay của hợp tác xã 
